Ở phần 1, caphevietnam.com đã giới thiệu sự ảnh hưởng mà biến đổi khí hậu gây ra cho ngành cà phê, trong phần 2 này, chúng ta cùng tìm hiểu những chiến lược hạn chế thiệt hại có thể xảy ra.
Xem thêm: Biến đổi khí hậu và ngành cà phê (P1)
Chiến lược hạn chế thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra
1. Theo dõi sát sao những biến đổi về thời tiết và sản xuất
Biến đổi khí hậu thường lan ra theo xu hướng nhất định, dựa vào xu hướng đó, ta có thể nắm được bản đồ chi tiết những vùng chịu ảnh hưởng bởi sự lan rộng của những tác hại đặc thù và xác định được vùng cây trồng nào phát triển ổn định nhất, nhằm chắc chắn những định hướng và hỗ trợ từ chính phủ được thực hiện đúng nơi đúng chỗ.
2. Lập sơ đồ những xu hướng biến đổi khí hậu tại mỗi vùng trồng cà phê
Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) đã hỗ trợ cho các nước kém phát triển nhất nhận định được đâu là ưu tiên cấp thiết. Hơn 40 nước đã nhận được trợ giúp hoạch định những phương pháp thích nghi mang tính quốc tế và rất nhiều nước đã tranh thủ sự giúp đỡ này bằng cách nộp bản kế hoạch hành động của mình. Chi tiết xin tham khảo thêm tại đây.
3. Di thực
Di dời theo vĩ độ có thể thực hiện theo hướng Bắc hoặc hướng Nam, nhằm tìm kiếm điều kiện khí hậu thích hợp hơn. Tuy nhiên, di thực với vĩ độ rộng như thế cũng gặp khó khăn, vì sự nhạy cảm với những thay đổi về cường độ ánh sáng của hai loại cà phê Arabica và Robusta có thể ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, sâu bệnh cũng như kìm hãm hoa phát triển.
Các nhà khí hậu học Brazil cho rằng vùng đất bang Rio Grande do Sul ở cực Nam của đất nước có thể sẽ trở thành nơi có khí hậu dễ chịu, nếu nhiệt độ tăng lên 300C thì nửa phía Nam của bang này có thể trở thành vùng thích hợp trồng cà phê. Và cả Uruguay và bắc Argentina cũng trồng được cà phê nếu nhiệt độ tăng lên 30-400C.
Ở nước ta, vấn đề phân vùng quy hoạch cây cà phê Robusta có lẽ không đáng lo ngại về mặt nhiệt độ vì cây cà phê Robusta được trồng tập trung ở Tây Nguyên là vùng đã ở độ cao cả về vĩ độ và độ cao trên mực nước biển. Vấn đề ở đây là kỹ thuật trồng trọt chăm sóc và nhất là vấn đề nước tưới cho cà phê.
Cây cà phê Arabica vì cái ngưỡng về độ cao tối thiểu các vùng cà phê Arabica ở Việt Nam lâu nay là 600-700m trên mực nước biển thì nay phải đưa lên cao hơn. Một vấn đề đặt ra ở đây là nước tưới cho cà phê. Tình hình khô hạn sẽ tác động đến các vùng có tưới cà phê, chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng lớn. Do đó ở nước ta vấn đề phân vùng nông nghiệp, quy hoạch sử dụng tài nguyên thiên nhiên đất đai cho mục tiêu an toàn lương thực, cho cây công nghiệp dài ngày, cho các loại cây năng lượng cần được xem xét các yếu tố về môi trường như nguồn nước. Ở một số vùng thấp, khô hạn có thể phải bỏ cây cà phê và như thế người ta phải tìm những cây thích hợp khác thay thế, như cây điều chẳng hạn.
4. Dự đoán những ảnh hưởng biến đổi khí hậu gây ra cho chất lượng cà phê
Nhiệt độ cao đồng nghĩa với việc cà phê sẽ chín nhanh hơn và giảm chất lượng. Những vùng trồng cà phê lý tưởng theo đó sẽ không còn thích hợp trong vòng 20 năm nữa. Và những vùng hiện nay bị xem là quá lạnh sau này lại trở nên lý tưởng. Nhưng vấn đề di thực này khó mà giải quyết ổn thỏa vì những tranh chấp đất đai màu mỡ cũng như giữa các vùng miền gia tăng.
5. Cần thiết có chiến lược đa dạng hóa sản phẩm.
Dự tính áp lực lên việc sản xuất lương thực sẽ tăng lên, nhiều vùng đất trồng cà phê hiện nay sẽ bị cạnh tranh bởi các loại cây trồng có lợi hơn.
6. Sự đánh giá các kỹ thuật thích nghi có hiệu quả.
Như chăm sóc hệ thống cây che bóng. Cây che bóng có lợi ích trong việc giảm diễn biến của nhiệt độ không khí từ 3oC đến 4oC. Giảm từ độ gió và tăng độ ẩm không khí. Nói chung, cây che bóng được áp dụng nhằm tránh được sự giảm nhiệt độ ban đầu khi trồng cà phê ở vùng cao hơn so với mặt nước biển hay là ở vĩ độ cao hơn. Trong Bản tin Cà phê Việt Nam tháng 9/2011 (xem tại đây) , PGS. Ts. Phan Quốc Sủng, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu cà phê đã có bài viết với tiêu đề “Cần lập lại hệ sinh thái phù hợp khi tiến hành tái canh diện tích cà phê”. Trong bài này tác giả có nêu kết quả nghiên cứu của Viện nghiên cứu cà phê hợp tác với Viện Vật lý thuộc Viện Hàn lâm khoa học Ba Lan cho thấy cây che bóng làm nhiệt trong vườn cà phê giảm từ 2,7oC đến 5,3oC và lượng bức xạ của mặt trời giảm từ 12 đến 41%, độ ẩm tăng lên 2-3%. Cây che bóng kết hợp với cây đai rừng có khả năng giảm tốc độ gió 41-87%.
7. Trồng cà phê với mật độ cao hơn nhằm duy trì hoặc tăng chất hữu cơ trong đất và khả năng giữ nước của đất.
8. Chọn giống:
Trồng các giống cà phê có năng suất và chất lượng cao và khỏe mạnh, sống lâu dài. Tìm những giống chống chịu sâu bệnh, chịu nhiệt độ cao hơn đòi hỏi nước ít hơn