Đối với người nông dân, sản xuất nông nghiệp và an ninh lương thực luôn là vấn đề sống còn. Nông nghiệp lại phụ thuộc vào thời tiết, khí hậu. Vậy nên vấn đề làm sao có thể thích nghi với những biến đổi khí hậu đang trở thành mối quan tâm ngày một lớn, khi các hiện tượng tự nhiên ngày nay có xu hướng biến đổi với tần suất tăng dần, khó đoán hơn và cũng khó phòng chống hơn.
Trong ngành cà phê, nhiệt độ và lượng mưa luôn là hai yếu tố chủ chốt lèo lái sản lượng. Đối với hai loại cà phê chính, Arabica và Robusta – chiếm 99% sản lượng cà phê thế giới, yêu cầu về nhiệt độ và lượng mưa từng loại không giống nhau.
Cà phê Arabica có nguồn gốc từ các khu rừng vùng cao nguyên Ethiopia, trong môi trường mát mẻ, nhiều bóng râm. Tại đây, mùa khô trùng với mùa đông. Nhiệt độ lý tưởng cho cà phê Arabica nằm khoảng từ 15 – 24oC, nhiệt độ cao hơn càng nhiều sẽ gây ảnh hưởng càng xấu đến sản lượng và chất lượng cà phê. Lượng mưa cần thiết vào tầm 1500 – 2000mm/ năm. Tuy vậy, với điều kiện thủy lợi phát triển hiện nay, những vùng có lượng mưa không đủ vẫn có thể trồng Arabica.
Robusta lại sinh trưởng khởi nguồn từ các vùng đất thấp ở Phi Châu, băng ngang khu vực cận xích đạo, đặc biệt tại những cánh rừng quanh lưu vực sông Congo và hồ Victoria của Uganda. Loại cà phê này phát triển tốt nhất tại những nơi có lượng mưa cao, khoảng 2000mm/năm, với độ cao khoảng 800m so với mực nước biển. Lượng mưa phải được phân bổ xuyên suốt hầu hết niên vụ, do hệ thống rễ cây cà phê Robusta tương đối nông. Nhiệt độ tối ưu vào tầm 22-260C, sức chịu đựng của giống Robusta kém hơn Arabica khi nhiệt độ tăng rất cao cũng như giảm xuống rất thấp.
Tác động của biến đổi khí hậu đến việc sản xuất cà phê
Về chất lượng
Khi nhiệt độ tăng lên, cà phê chín nhanh hơn dẫn đến sự giảm thấp chất lượng. Theo Tiến sĩ Peter Baker ở CABI, nếu nhiệt độ tăng lên 30oC vào cuối thế kỷ này, các giới hạn độ cao so với mực nước biển cho việc sản xuất cà phê Arabica chất lượng cao sẽ tăng lên vào khoảng 150ft (46m) mỗi thập niên, tức là tăng lên 15ft mỗi năm. Điều đó cũng có nghĩa là những vùng đất hiện nay còn là quá lạnh không trồng được cà phê, lúc đó sẽ trở thành vùng đất thích hợp. Tuy nhiên ở nhiều nước, những vùng đất cao như thế cũng bị hạn chế vì sự cạnh tranh của nhiều loại cây trồng khác, hoặc là vấn đề thổ nhưỡng không thích hợp, chế độ mưa không thích hợp, không có nước tưới, không có cơ sở hạ tầng….
Năng suất
Nhiệt độ tăng lên ảnh hưởng đến nhiều mặt của sự trao đổi chất của cây cà phê như sự ra hoa, quang hợp, hô hấp và tổng hợp vật chất, chúng sẽ ảnh hưởng đến năng suất cà phê. Thêm nữa, nhiều chiến lược thích nghi sẽ thảo luận tiếp ở phần sau cũng làm giảm sản lượng.
Dịch bệnh
Nhiệt độ tăng lên sẽ làm sinh sôi nảy nở một số loại dịch bệnh, phân bố đến các vùng mà trước đây không có. Như mọt đục quả (CBB Coffee berry borer – Hyppothenemus hampei) được coi là loại dịch tác động đến sản xuất cà phê nặng nề nhất. Người ta nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên tuyến trùng hại cà phê (meloidogyne incognita) và sâu đục lá (leucoptera) tiến hành ở Brasil đã cho kết luận là sự phá hại của các loại dịch bệnh này sẽ tăng lên so với điều kiện khí hậu bình thường phổ biến từ 1961 đến 1990.
Nước tưới
Do nước trở nên khan hiếm, người ta phải có biện pháp kiểm tra nghiêm ngặt. Trong công trình nghiên cứu “Biến đổi khí hậu và nước”, kết luận cho thấy nhiều vùng bán khô hạn như Nam Phi và Đông Bắc Brasil, hầu như nguồn nước đều giảm do biến đổi khí hậu. Mặt khác, lượng mưa lớn cũng làm tăng rủi ro về cả hai mặt: lụt lội và khô hạn ở nhiều vùng. Ở những vùng không tiện tưới nước, nhiệt độ cao có thể làm tăng độ bốc hơi nước và làm giảm lượng chứa nước trong đất. Ở những vùng như thế, có thể đòi hỏi trồng cà phê với hệ thống tưới đắt tiền. Thêm nữa, đời sống của cây cà phê cũng vì sự căng thẳng về thiếu nước tưới mà ngắn lại.
Còn tiếp…
